Burn-out, stress en een verlies van zingeving zijn vandaag de dag geen uitzondering meer. In mijn praktijk als psychodynamisch therapeut ontmoet ik regelmatig mensen die zichzelf zijn kwijtgeraakt in werkdruk, verwachtingen of patronen die niet meer bij hen passen. Achter die klachten gaat vaak meer schuil dan te veel werk: oude overtuigingen, ingesleten copingmechanismen en een gebrek aan verbinding met wie we werkelijk zijn.

In deze blog neem ik je mee in mijn persoonlijke reis – van een solo-avontuur door inheemse culturen tot inzichten die ik dagelijks toepas in therapie. Je ontdekt hoe rituelen, bewustwording en het herkennen van onderliggende patronen kunnen helpen bij herstel, groei en het hervinden van betekenis. Want burn-out ontstaat niet op het werk, het wordt daar zichtbaar. De weg naar herstel begint bij stilvallen, luisteren en opnieuw leren leven vanuit ritme en verbinding.

Van kampvuur tot herstel: over burn-out, rituelen en wat ik leerde als therapeut en reiziger

Steeds vaker ontmoet ik mensen die zich opgebrand voelen. Ze hebben jarenlang alles gegeven, maar merken ineens dat het niet meer gaat. Hun energie is op, hun richting kwijt. Soms heet dat burn-out, soms overspanning, soms een ‘verlies van zingeving’. Wat al die verhalen met elkaar verbindt, is een onderstroom: ergens onderweg zijn we het contact kwijtgeraakt – met onszelf, met onze behoeften, met onze ritmes.

Ik zie het in mijn praktijk regelmatig terug. Cliënten die worstelen met grenzen, die zich verantwoordelijk voelen voor iedereen behalve zichzelf. Mensen die zichzelf verliezen in werk, zorgen of verwachtingen. Leiders die uitgeput raken van de constante druk om te presteren. Achter die verhalen schuilt zelden alleen “te veel werk”. Vaak gaat het om iets veel diepers: oude patronen, ingesleten overtuigingen, copingmechanismen die ooit hielpen maar nu in de weg staan.

En precies daar begint ook mijn eigen verhaal.

Een reis die verder ging dan kilometers

Tussen mijn 26ste en 28ste besloot ik het vertrouwde achter me te laten.
Geen route, geen plan, alleen een rugzak, een ticket en een keuze om het onbekende tegemoet te treden. Alleen reizen als vrouw, en dan ook nog eens voor zo’n lange periode, was in de wereld waarin ik ben opgegroeid niet vanzelfsprekend.
Maar nieuwsgierigheid won het van angst.

Die nieuwsgierigheid bracht me niet alleen naar toeristische plekken, maar juist naar omgevingen waar het leven trager en eerlijker voelt. Waar je leert hoe mensen écht samenleven en omgaan met verandering. Waar groei niet draait om prestaties, maar om betekenis. En waar rituelen niet iets “spiritueels” zijn, maar een onmisbaar onderdeel van het dagelijks leven.

Die reis werd voor mij een spiegel. Ze liet me zien dat we in onze moderne wereld veel hebben georganiseerd, maar dat we onderweg iets fundamenteels zijn kwijtgeraakt. We zijn gaan geloven dat controle, efficiëntie en doelen de weg zijn naar geluk. Maar wat als herstel juist begint bij stilstaan, bij verbinding, bij ritme?

Cape York: rituelen als kompas

Ergens tijdens die reis vond ik mezelf onverwacht terug in het uiterste noorden van Australië: Cape York. Hoe ik daar terechtkwam? Dat is een verhaal op zich – als we elkaar ooit ontmoeten, vertel ik het je graag.

Cape York is een plek die je uitdaagt. Waar je niet zomaar het water in stapt omdat krokodillen op de loer liggen. Waar telefoonbereik een halfuur rijden verderop begint. Waar boodschappen per schip worden aangevoerd en tijd zijn eigen tempo heeft.

Nog niet zo lang geleden leefden Aboriginalgemeenschappen hier in nauwe verbinding met de natuur. Hun dagen werden geleid door rituelen: momenten die richting gaven aan verandering, verlies, kennisoverdracht en identiteit. Rituelen hielpen om te verwerken wat moeilijk was en om samen betekenis te geven aan wat veranderde.

Vandaag ziet het leven daar er anders uit. Veel gemeenschappen zijn hun ritme kwijtgeraakt. Verstrikt geraakt in patronen van verdoving en snelle bevrediging – van suikerrijke voeding tot digitale prikkels die de leegte moeten dempen – ver verwijderd van de structuren die ooit richting en samenhang gaven.
En eerlijk? Dat herken ik bij veel mensen in onze samenleving – en bij velen die mijn praktijk binnenstappen.

We zijn onze eigen ritmes kwijt. We hebben geen momenten meer om stil te staan, om afscheid te nemen, om te rouwen, te vieren of te reflecteren. Alles moet snel, efficiënt en resultaatgericht. Maar een mens is geen machine. En zonder ritme, zonder betekenisvolle pauzes, raken we uitgeput.

Burn-out ontstaat niet op het werk, het wordt daar zichtbaar

In mijn werk als psychodynamisch therapeut zie ik keer op keer hetzelfde patroon: burn-out ontstaat zelden door “te veel werk” alleen. Het is vaak het zichtbare gevolg van iets dat dieper ligt. Van onbewuste overtuigingen zoals “ik moet sterk zijn”, “ik mag niemand teleurstellen” of “ik moet nuttig zijn om er te mogen zijn.” Van copingmechanismen die ooit hielpen te overleven, maar nu juist uitputten. Van loyaliteiten uit onze jeugd, die ons nog steeds onbewust sturen.

Die onderstroom speelt zich niet alleen af in ons privéleven, maar óók op de werkvloer. Want wie we zijn, nemen we mee naar onze functie. De onuitgesproken angsten, verwachtingen en patronen die ooit in onze familiesystemen zijn ontstaan, bepalen hoe we omgaan met druk, grenzen, hulp vragen of verantwoordelijkheid nemen.

Daarom ontstaat burn-out zelden “op werk” , maar wordt hij daar zichtbaar. Werk is vaak de plek waar oude patronen tegen hun grenzen aanlopen.

En dat verklaart ook waarom herstel niet begint bij minder uren werken of een sabbatical, maar bij bewustwording. Pas als we begrijpen waarom we over onze grenzen gaan, kunnen we leren hoe we ze beter kunnen bewaken.

Rituelen als sleutel tot herstel

Tijdens mijn reis leerde ik iets wat ik nu regelmatig terugzie in therapie: rituelen zijn geen luxe, maar noodzaak. Ze zijn momenten van aandacht die structuur geven aan verandering. Ze maken zichtbaar wat anders onbewust blijft. Ze helpen ons om te verwerken, om te groeien, om weer richting te voelen.

Rituelen hoeven niet groots of spiritueel te zijn. Het kan zo simpel zijn als:

• Bewust een periode afsluiten voordat je aan iets nieuws begint.

• Tijd maken om een verlies of teleurstelling echt te erkennen.

• Een wekelijkse check-in met jezelf waarin je niet vraagt “wat moet ik doen?” maar “hoe gaat het écht met mij?”

Het zijn juist deze kleine, bewuste momenten die het verschil maken. Ze herstellen onze verbinding met onszelf. Ze geven betekenis aan wat we meemaken. En ze bieden een fundament waarop we verder kunnen bouwen, niet vanuit uitputting, maar vanuit bewustzijn.

Terug naar de kern: van overleven naar leven

Wat ik leerde tijdens die reis, en wat ik nog elke keer terug zie in mijn praktijk, is dat herstel niet begint met harder je best doen. Het begint met stilvallen. Met opnieuw leren luisteren. Met ruimte maken voor wat zich onder de oppervlakte afspeelt.

Burn-out, uitval en innerlijke onrust zijn geen zwakte. Ze zijn signalen. Signalen dat iets in jou aandacht vraagt. Dat oude patronen niet langer werken. Dat er een nieuw evenwicht nodig is.

Psychodynamische therapie helpt om die signalen te begrijpen. Om de verhalen achter het gedrag te ontrafelen. Om te ontdekken wat je nodig hebt om niet langer te overleven, maar te leven met ritme, betekenis en verbondenheid.

Misschien begint echte verandering niet met een plan, maar met een ritueel. Niet met doelen, maar met bewustwording. Niet met nog meer doen, maar met durven zijn.

Reflectievragen voor jou:

• Wanneer heb jij voor het laatst stilgestaan bij een overgang in je leven, in plaats van er meteen doorheen te rennen?

• Welke patronen uit jouw verleden spelen nog steeds een rol in hoe je vandaag keuzes maakt?

• En welke kleine rituelen zouden jou kunnen helpen om meer ruimte te geven aan jezelf, in plaats van steeds over je grenzen heen te gaan?

Als deze vragen iets bij je hebben geraakt, weet dan dat verandering mogelijk is – en dat je die niet alleen hoeft aan te gaan. In mijn praktijk voor psychodynamische therapie in Amsterdam begeleid ik je graag bij het onderzoeken, doorbreken en transformeren van de patronen die je niet langer dienen.